این مقاله درباره ی چشم موجودات زنده است!
چشم عضو بارزاولین حس از حواس پنجگانه یعنی بینایی است. انواع گوناگونی از اندامهای حساس به نور در موجودات زنده یافت میشود. سادهترین انواع چشمها تنها توان تشخیص وجود نور در پیرامون را دارند در صورتیکه چشمهای پیچیدهتر قادرند شکلها و رنگها را نیز از هم بازشناسند یا برخی حیوانات به طول موجهایی بیشتر از طول موج مرئی چشم انسان حساسند. در حشرات ما چشم مرکب داریم.
چشم انسان دارای اجزای پلک، مژه، مجرای اشکی، ملتحمه، صلبیه، قرنیه، مردمک، عنبیه، زجاجیه، عدسی، زلالیه، شبکیه و مشیمیه است.
لایه خارجی از دو قسمت صلبیه و قرنیه درست شده است، به طوری که پنج ششم عقبی آن صلبیه و یک ششم جلویی آن قرنیه را میسازد.
قسمتهای مختلف کره چشم انسان:
1- پلک ها
2- ملتحمه
3- قرنیه
4- سلبیه
6- عدسی
7- زجاجیه
8- شبکیه
9- عروق شبکیه
10- عصب بینایی
11- عضلات حرکتی کره چشم ( 6 عضله )
البته ساختار فوق بصورت کلی بیان گردیده است، لیکن ساختار چشم بسیار پیچیده و دارای قسمت های متعدد دیگری نیز می باشد.
علاوه بر این قسمتها میتوان گفت رنگ چشم به ملانین در داخل چشم مربوط است. اگر تعداد ملانینها کم باشد رنگ چشم روشن و اگر زیاد باشد رنگ چشم تیره میشود.
چشم چطور میبیند؟
چشمها برای دیدن، مجبور به حرکت هستند. شش عضله خارجی که کره چشم را احاطه کرده است، مانند نخهای خیمه شب بازی عمل میکند و آنها چشمها را به صورت هماهنگ در جهات مختلف حرکت میدهد.
اما اصلیترین عنصری که چشم ما برای دیدن به آن نیاز دارد، نور است. نور تصویر اشیاء را در چشم مینشاند. اولین چیزی که نور هنگام ورود به چشم آن را لمس میکند، لایه نازکی از اشک است. پشت این لایه مرطوب، قرنیه چشم قرار دارد. این پوشش شفاف به تمرکز نور کمک میکند.
نور پس از عبور از این لایه که زلالیه نام دارد، وارد مردمک میشود. باز شدن مردمک با عنبیه یا همان بخش رنگی چشم صورت میگیرد و میزان این بازشدگی به میزان ورود نور بستگی دارد. نور پس از آن به عدسی چشم میتابد که عملکرد آن مانند لنز دوربین است. عدسی، پرتوهای تابیده به شبکیه را متمرکز میکند. ضخامت عدسی با توجه به دور یا نزدیک بودن اشیاء، تغییر میکند.
در مرحله بعد نور وارد کره چشم میشود که مملو از مایعی ژل مانند به نام زجاجیه است. نور در نهایت به پردهای به نام شبکیه میتابد که در قسمت انتهایی کره چشم واقع شده است. شبکیه مانند صفحه فیلم خام دوربین فیلمبرداری یا فیلم دوربین عکاسی است. پرتوهای نوری پس از برخورد با پرده شبکیه در قالب پیامهایی عصبی به مغز منتقل و در آنجا تفسیر میشود.
قرنیه
قرنیه یک قسمت دایرهای شکل با تحدب به جلو است. قرنیه قسمت شفاف لایه خارجی در جلو میباشد و تحدب آن به سمت جلو است. قبل از ورود نور به عدسی، نور در قرنیه شکست مییابد. قرنیه عروق خونی ندارد (چون) برای عبور نور باید شفاف باشد و بنابراین از طریق انتشار تغذیه میشود. قرنیه به علت چینش منظم الیاف کلاژن و کمآب بودن نسبی آن شفاف تر از صلبیه است. لایهها ی آن به ترتیب اپیتلیوم، استروما (بومن، دسمه) و انروتلیوم میباشد.
صلبیه
لایه ضخیم و سفیدرنگی است که قسمت خلفی کره چشم را پوشانیده و ضخامت آن از عقب به جلو بهتدریج کاسته میشود. سطح درونی آن قهوهای رنگ و مجاور مشیمیه است. صلبیه در جلوی چشم مسطح شده و قرنیه را بوجود میآورد.
زلالیه
زلالیه مایع شفافی است که فضای جلوی عدسی را پر میکند. زلالیه از مویرگها ترشح میشود و مواد غذایی و اکسیژن را برای عدسی و قرنیه فراهم میکند و مواد دفعی را نیز جمعآوری کرده و از طریق خون دفع میکند.
عنبیه
عنبیه به صورت یک حلقه مدور دور مردمک است. (اگر به چشم فردی از روبرو نگاه کنیم قسمت سفید رنگ، صلبیه و قسمت رنگی چشم عنبیه نام دارد). عنبیه ازطریق مشیمیه که شامل رگهای خونی فراوانی هست تشکیل شده است. قسمت جلویی مشیمیه به شکلی رنگین هست که عنبیه نام دارد. وظیفه اصلی عنبیه تعیین شدت و میزان نور وارد شده به چشم می باشد، البته بستگی به تاریک و یا روشن بودم محیط دارد، بعلاوه رنگ چشم نیز توسط عنبیه تعیین می گردد.
عدسی
عدسی چشم کپسولی محدب است که جزئی شفاف از ساختار چشم است که همراه با قرنیه، پرتوهای نور را شکسته و آنها را بر روی شبکیه متمرکز میکند. تحدب عدسی با انقباض ماهیچهٔ مژگانی تغییر و تطابق انجام میگیرد.
زجاجیه
زجاجیه (Vitrous Body) مادهای ژله مانند و بیرنگ است که باعث حفظ شکل کروی چشم میشود، و همراه با زلالیه فشار درون چشم را ثابت نگاه میدارد.
مشیمیه
مشیمیه یکی از لایههای ساختمان چشم است که بین صلبیه و شبکیه قرار گرفته است. این لایهٔ رنگدانهدار حاوی مویرگهای فراوانی است که تغذیهٔ عنبیه و سلولهای گیرندهٔ نور شبکیه را بر عهده دارد. مشیمیه در جلوی چشم بخش رنگین آن، یعنی عنبیه را به وجود میآورد. همچنین مشیمیه باعث میشود که نور در داخل چشم منعکس نشود.
شبکیه
شبکیه، قسمت حساس به نور چشم است که شامل سلولهای مخروطی (مسئول دید رنگی) و سلولهای استوانهای (مسئول دید سیاه و سفید و دید در تاریکی) میباشد. با تحریک سلولهای استوانهای یا مخروطی، سیگنالهای عصبی از لایههای عصبی زیرین شبکیه نهایتاً به فیبرهای عصب بینایی و قشر مغز میرسند.
در طب سنتی
در کتب طب سنتی در بخش تشریح گفته شده چشم مرکب و تشکیل شده از 7 طبقه و 3 رطوبت است.
به ترتیب از بیرون به داخل عبارت اند از: 1-ملتحمه 2-قرنیه 3-عنبیه - بعد از آن رطوبت بیضیه 4-عنکبوتیه - رطوبت جلیلیه - رطوبت زجاجیه 5-شبکیه 6-مشیمیه 7-صلبیه
قوز قرنیه چیست؟
کراتوکونوس یا قوز قرنیه ( به انگلیسی : Keratoconus ) یک بیماری تحلیل رونده قرنیه چشم است . این بیماری معمولاً در سنین نوجوانی یا اوایل دهه سوم زندگی بروز می کند. در این بیماری قرنیه نازک شده و شکل آن تغییر می کند . قرنیه به طور طبیعی شکلی گرد یا کروی دارد ولی در کراتوکونوس ( قوز قرنیه ) قرنیه برآمده و مخروطی شکل می شود .
این تغییر بر روی انکسار نور هنگام ورود به چشم تأثیر گذاشته و سبب کاهش وضوح بینایی می شود. کراتوکونوس ممکن است در یک یا هر دو چشم رخ دهد ولی در90٪ موارد در هر دو چشم دیده می شود که در اینصورت خواندن و نوشتن یا رانندگی فرد مختل می شود .
علائم و نشانههای کراتوکونوس
تشخیص کراتوکونوس ( قوز قرنیه ) ممکن است به دلیل بروز و پیشرفت آهسته آن مشکل باشد . این بیماری ممکن است با نزدیک بینی و آستیگماتیسم همراه باشد در نتیجه ممکن است موجب عدم وضوح و تاری دید شود . بیمار همچنین ممکن است دچار هاله بینی و حساسیت به نور باشد. بیماران معمولاً در هر بار مراجعه به چشم پزشک نسخه شان تغییر میکند .
علل قوز قرنیه
علت کراتوکونوس ( قوز قرنیه ) هنوز شناخته نشده است . هرچند این بیماری ارثی نیست ولی ژنتیک ، محیط ویا برخی بیماریها احتمالاً در بروز موثرند . مالیدن محکم چشم گرچه علت قوز قرنیه نمی باشد ولی در روند ایجاد آن بی تاثیر نیست ، لذا به بیماران مبتلا به قوز قرنیه توصیه می شود که از مالیدن چشم بپرهیزند .
درمان قوز قرنیه
در انواع خفیف بیماری ، عینک یا لنز نرم ( Soft Contact Lenses ) ممکن است کمک کننده باشد ولی با پیشرفت بیماری و نازکتر شدن و تغییر شکل بیشتر قرنیه این درمانها دیگر چندان کارساز نخواهد بود . درمان بعدی بیماری استفاده از لنزهای سخت دارای قابلیت نفوذ گاز است . این لنزها قابلیت بیشتری برای اصلاح آستیگاتیسم نامنظم ناشی از کراتوکونوس ( قوز قرنیه ) دارند .
قرار گیری مناسب لنز بر روی قرنیه مبتلا به کراتوکونوس ( قوز قرنیه ) کاری ظریف و زمان گیر است . به همین دلیل مراجعات مکرر برای تنظیم لنز و اصلاح نسخه غیر قابل اجتناب است .
این فرایند با نازکتر شدن و تغییر شکل بیشتر قرنیه نیاز به تکرار داشته و نسخه بیمار باید مجدداً تغییر داده شود . در صورتی که قرنیه قادر به تحمل لنز سخت نبوده و یا لنز توانایی اصلاح دید بیمار را نداشته باشد قدم بعدی پیوند قرنیه ( corneal transplant ) است .
در حال حاضر در بیمارانی که قادر به تحمل لنزهای سخت نیستند و از طرفی انجام پیوند قرنیه به دلیل عوارض آن در آنها توصیه نمی شود از روشهای جدیدتری مانند قرار دادن رینگهای داخل قرنیه مثل Intacs و Ferrara استفاده می شود . مطالعه بر روی این روش نشان دهنده بهبود نسبی بیماران است ، هر چند نشان داده نشده است که این روش مانع پیشرفت بیماری شود .
روش های درمان قوز قرنیه
به طور کلی روشهای درمان قوز قرنیه به 5 مرحله تقسیم می شود :
1 - در مراحل اولیه بیماری ، تجویز عینک توسط پزشک تا حد زیادی باعث اصلاح دید می شود البته باید توجه داشت بیماری ماهیت پیشرونده دارد در نتیجه نمره عینک تجویز شده تغییر خواهد کرد .
2 - با پیشرفت بیماری و افزایش نزدیک بینی و آستیگماتیسم نامنظم مرحله ای فرا می رسد که دیگر با عینک نمی توان دید را اصلاح کرد و برای اصلاح دید باید از لنزهای تماسی سخت ( Hard Contact Lens ) استفاده کرد . وقتی لنز سخت روی قرنیه قرار میدهیم لایه اشکی که بین لنز و قرنیه ایجاد میشود نامنظمی را اصلاح میکند . بیمارانی که قادر به تحمل لنزهای سخت نمی باشند می توانند از لنزهای هیبریدی ( ترکیبی از سخت و نرم ) استفاده کنند .
3 - از دیگر درمانهای جراحی قوز قرنیه استفاده از حلقه های داخل قرنیه می باشد؛ این نوع از درمان در بعضی از قوزهای خفیف تا متوسط که کنتاکت لنز را نمی توانند تحمل کنند ، کاربرد دارد . این حلقه ها با کاهش میزان آستیگماتیسم نامنظم به بهبود بینایی کمک می کنند . میزان موفقیت درمان با حلقه های داخل قرنیه بسیار متغیر و از فردی به فرد دیگر متفاوت خواهد بود و در صورت عدم موفقیت درمان ، نهایتا بیمار نیاز به پیوند قرنیه خواهد داشت .
نتایج عمل در بیماران کراتوکونوس ( قوز قرنیه ) متفاوت است . در این بیماران قرار دادن رینگ به طور متوسط باعث بهبود دو خط دید در نیمی از بیماران می گردد . در واقع در بیماران قوز قرنیه این عمل باعث می شود بیماری که قبل از عمل با عینک دید خوبی نداشته است پس از قرار دادن رینگ به دلیل کاهش نامنظمی های قرنیه با عینک جدید دید بهتری نسبت به قبل از عمل داشته باشد. البته این روش در تمام بیماران قابل انجام نیست .
4 - با پیشرفت بیشتر بیماری مرحله ای فرا می رسد که دیگر استفاده از لنزهای تماسی و قطعات رینگ داخل قرنیه هم باعث افزایش دید نمی شود و در اثر کدورت قرنیه ، استفاده از لنزهای تماسی ممکن نیست و عدم تحمل نسبت به لنز تماسی پیدا می شود . در این مرحله باید از پیوند قرنیه کمک گرفته شود . پیوند قرنیه درمانی استاندارد برای بیماران با قوز قرنیه پیشرفته است که اغلب نتایج خوبی دارد .
5 - یکی از درمان های جدید قوز قرنیه ایجاد پیوند متقاطع بین رشته های کلاژن قرنیه ( Corneal collagen cross-linking یا CXL) با استفاده از اشعه فرابنفش UV-A و داروی ریبو فلاوین است . در این روش پس از برداشتن لایه سلول های سطحی ( اپیتلیوم ) قرنیه، به مدت سی دقیقه (هر 3 دقیقه یک بار) قطره ریبوفلاوین1/. درصد در چشم ریخته میشود و سپس طی مدت سی دقیقه بعدی در حالیکه هر 5 دقیقه یک بار قطره مذکور در چشم چکانده می شود ، اشعه ماوراء بنفش به قرنیه تابانده می شود .
این کار باعث افزایش پیوندهای متقاطع بین رشته های کلاژن قرنیه و در نتیجه افزایش استحکام قرنیه میشود . دیده شده است که پیشرفت بیماری تقریبا در 100% موارد متوقف شده ودر نیمی از موارد قرنیه اندکی مسطح تر شده و بیماری کمی ( حدود 2.87 دیوپتر ) بهبود یافته است و بینایی 1.4 خط بهتر شده است . این روش باعث می شود نیازی به پیوند قرنیه نیاز نباشد و یا زمان آن به تاخیر بیفتد .
در این روش بینایی فرد با و بدون عینک بهبود یافته و میزان آستیگماتیسم ، کاهش قابل ملاحظه ای خواهد داشت . بهترین داوطلبان این روش عبارتند از: بیمارانی که به تازگی برای آنها تشخیص کراتوکونوس داده شده ، افراد جوان و میانسالی که بیماری آنها پیشرونده است ، کسانیکه دچار هیدروپس یا اسکار سفید بروی قرنیه نشده اند و همچنین کسانی که لنز تماسی روی چشمشان خوب فیت نمی شود .
سرپرستار مرکز آموزشی بهداشتی ، درمانی و توانبخشی پرستاری است که اداره کارکنان پرستاری ، تجهیزات و ارائه خدمات پرستاری یک واحد را بر عهده دارد .
وظایف سرپرستار مرکز ( بهداشتی ، درمانی و توانبخشی ) براساس اصول مدیریت و با تکیه بر رعایت منشور حقوق مددجو مبتنی در فرآیند پرستاری و استاندارد های مراقبتی به شرح زیر است :
1- برسی وضعیت موجود در واحد تحت نظارت به منظور تعیین مشکلات مرتبط با ارائه خدمات و کیفیت مراقبت
2- تعیین خط مشی جهت واحد مربوطه در راستای اهداف کلی سازمان
3- برنامه ریزی در جهت اجرای استاداردهای مراقبتی
4- تنظیم برنامه کار کارکنان تحت نظارت در شیفت های مختلف
5- تعیین وظایف کارکنان تحت نظارت ( تقسیم کار )
6- برنامه ریزی جهت ثبت و گزارش کامل از وضعیت هر بیمار و مددجو در هر شیفت بربالین بیمار
7- برنامه ریزی جهت آگاه سازی کارکنان جدید به مقررات اداری ،
استاندارد های مراقبتی و شناخت کامل نسبت به واحد از نظر محیط فیزیکی ،
وسایل و تجهیزات و آشنایی با سایر قسمت های مرکز
8- برنامه ریزی جهت ارتقاع کیفیت خدمات ارائه شده توسط کادر تحت سرپرستی
9- برنامه ریزی جهت آموزش به مدد جویان ، بیماران ، خانواده و ...(مراقبت از خود و توانبخشی و ...)
10- پیش بینی نیاز های واحد مربوطه از نظر امکانات ، تجهیزات موجود و لوازم مصرفی و پیگیری جهت تامین آن
11- بر نامه ریزی جهت تحویل و تحول تجهزات واحد مربوطه در هر شیفت کاری
12- برنامه ریزی جهت کنترل عملکرد تجهیزات مورد استفاده در بخش در هر شیفت
13- تشکیل جلسات گروهی و جلب مشارکت کارکنان در جهت حل مشکلات واحد مربوطه ( کارکنان ، مددجویان ، بیماران و ...)
14- با توجه به نیاز کارکنان و ایجاد انگیزه جهت افزایش رضایت شغلی
15- برقراری حسن تفاهم بین کارکنان واحد مربوطه و سایر واحدها
16- انجام مراقبت های پرستاری در مواقع اورژانس
17- ایجاد هماهنگی و همکاری بین کادر پرستاری و سایر واحدها
18- شرکت در جلسات مدیران و ارائه نیازهای کارکنان ،مددجویان و بیماران جهت بهبود وضعیت
19- همراهی با پزشک به هنگام ویزیت بیماران و ارائه گزارش لازم
20- ثبت و گزارش کلیه امور واحدهای مربوطه به مسئولین ذی ربط (شامل :
درخواست ها ، وقایع غیر مترقبه حوادث ، کمبودها و نقایص ، نیازها و...)
21- مشارکت و همکاری در برنامه های آموزش ضمن خدمت ،بازآموزی و... کارکنان
22- مشارکت و همکاری در آموزش دانشجویان پرستاری و سایر کارآموزان در واحد مربوطه
23- مشارکت و همکاری در پژوهش ها و تحقیقات کاربردی پرستاری
24- برپایی کنفرانس های داخلی جهت افزایش سطح دانش و مهارت حرفه ای پرستاران
25- کنترل حضور و غیاب پرسنل تحت سرپرستی
26- تکمیل فرم ارزشیابی کارکنان جهت پرسنل تحت سر پرستی
27- ارزشیاب مستمر خدمات ارائه شده توسط کادر سرپرستی از طریق : بررسی
رضایت مندی مددجویان ، بیماران ، همکاران با ابزارمناسب ( مشاهده ، چک
لیست و... )
28- نظارت و ارزشیابی مستمر بر رعایت معیارهای رفتار شغلی و اخلاقی کارکنان و انطباق امر پزشکی با موازین شرع مقدس
29- ارزشیابی اثربخشی آموزش های داده شده به کارکنان ، مددجویان ، خانواده و دانشجویان
30- کنترل پیگیری پبت و اجرای دستورات پزشک و نظارت اجرای آن
31- مشارکت و همکاری با کمیته های بیمارستان بنا به صلاحدید سرپرست مربوطه
32- نظارت برحسن اجرای تعرفه های پرستاری
33- نظارت مستمر بر اقدامات ضروری به منظور پیشگیری از عفونت ها
34- همکاری و همراهی و ارائه گزارش هنگام بازدید مسئولین مافوق و گروه های بازرسی
35- نظارت بر حسن اجرای کلیه خدمات پرستاری در واحد مربوطه
1. کنترل مردمک چشم از نظر نقص عصبی
2. انجام تست شیرمر جهت بررسی میزان اشک و شست و شوی مجرای اشکی
3. برداشتن سوچور قسمت های خارجی چشم مثل پلک و مجرای اشکی چشمی
4. خارج کردن لنزهای تماسی و گذاشتن آن ها
5. شستشوی چشم با سرم فیزیولوژی یا آب ساده
6. شستشوی کامل چشم با بلفارستات
7. خارج کردن جسم خارجی از ملتحمه و ثابت کردن اجسام خارجی عمیق
8. ثبت حدت بینایی و اندازگیری آن
9. کنترل فشار چشم با استفاده از تونومتر
10. انجام تزریق زیر ملتحمه چشم
11. گرفتن نمونه از ملتحمه برای کشت
12. کمپرس گرم و مرطوب
13. استفاده از اسلیت لامپ برای معاینۀ سگمان قدامی چشم
این مقاله درباره چشم موجودات زنده است. چَشم یا چـِشم عضو بارز اولین حس از حواس پنجگانه یعنی بینایی است. در زبان پهلوی هم این واژه به همین گونه به کار میرفته است. انواع گوناگونی از اندامهای حساس به نور در موجودات زنده یافت میشود. سادهترین انواع چشمها تنها توان تشخیص وجود نور در پیرامون را دارند در صورتی که چشمهای پیچیدهتر قادرند شکلها و رنگها را نیز از هم بازشناسند یا برخی حیوانات به طول موجهایی بیشتر از طول موج مرئی چشم انسان حساسند. در حشرات ما چشم مرکب داریم. چشم انسان دارای اجزای پلک، مژه، مجرای اشکی، ملتحمه، صلبیه، قرنیه، مردمک، عنبیه، زجاجیه، عدسی، زلالیه، شبکیه و مشیمیه است.
چشمها برای دیدن، مجبور به حرکت هستند. شش عضله خارجی که کره چشم را احاطه کرده است، مانند نخهای خیمه شب بازی عمل میکند و آنها چشمها را به صورت هماهنگ در جهات مختلف حرکت میدهد. اما اصلیترین عنصری که چشم ما برای دیدن به آن نیاز دارد، نور است. نور تصویر اشیاء را در چشم مینشاند. اولین چیزی که نور هنگام ورود به چشم آن را لمس میکند، لایه نازکی از اشک است. پشت این لایه مرطوب، قرنیه چشم قرار دارد. این پوشش شفاف به تمرکز نور کمک میکند. نور پس از عبور از این لایه که زلالیه نام دارد، وارد مردمک میشود. باز شدن مردمک با عنبیه یا همان بخش رنگی چشم صورت میگیرد و میزان این بازشدگی به میزان ورود نور بستگی دارد. نور پس از آن به عدسی چشم میتابد که عملکرد آن مانند لنز دوربین است. عدسی، پرتوهای تابیده به شبکیه را متمرکز میکند. ضخامت عدسی با توجه به دور یا نزدیک بودن اشیاء تغییر میکند.
در مرحله بعد نور وارد کره چشم میشود که مملو از مایعی ژل مانند به نام زجاجیه است. نور در نهایت به پردهای به نام شبکیه میتابد که در قسمت انتهایی کره چشم واقع شده است. شبکیه مانند صفحه فیلم خام دوربین فیلمبرداری یا فیلم دوربین عکاسی است. پرتوهای نوری پس از برخورد با پرده شبکیه در قالب پیامهایی عصبی به مغز منتقل و در آنجا تفسیر میشود.
پنجم جمادی الاولی، سالروز ولادت شیرزن صحرای کربلا، زینب کبرا می باشد . پرستار، عجب واژه آشنا و دوست داشتنی است . لفظی که ناخودآگاه هر شنونده ای را به وجد و آرامش می آورد . و به یاد فردی می اندازد که در لحظات سختی ، ناراحتی و ساعتی که به کمک نیاز داریم ، یاری رسان ماست . انسان های بی ادعایی که به معنای واقعی کلمه ، خالصانه کار می کنند . این سپید پوشان الهی تمام تلاش خود را معطوف می سازند تا بیماران ، دوران نقاهت خود را به آرامی سپری کنند . این واژه ، آدمی را به یاد مفاهیم دیگری هم می اندازد. یاد شب بیداری و یاد مردان و زنان سپیدپوشی که لحظه ای لبخند از چهره شان دور نمی شود و همیشه با قدرت و استقامت به این مسئولیت گرانبها رسیدگی می کنند .
مقام معظم رهبری ، درباره اهمیت پرستاری می فرمایند : برای حفظ سلامت در جامعه ، اهمیت پرستاری در طراز اول قرار دارد ؛ یعنی اگر بهترین پزشکان و جراحان ، کار خودشان را با بیمار به بهترین وجه انجام دهند ، اما از آن بیمار پرستاری نشود ، به طور غالب ، کار آن پزشک یا جراح عالی قدر ، بی فایده خواهد بود . ایشان در جایی دیگر ، نقش پرستار را معادل کار پزشکی ماهر می داند و می فرمایند : نقش پرستاری و بیمارداری در حفظ سلامت و بازگشت سلامت بیمار، نقش درجه اول است ؛ معادل است با نقش یک پزشک ماهر. بسیاری از این نکته غفلت دارند . لذا آن وزن و ارزشی که باید برای پرستار در نظر گرفته شود ، از ذهن آنها مغفول می ماند و به آن توجه نمی کنند .
پرستار
با حفظ و ارتقاء سطح سلامت جامعه در سه سطح به ارائه خدمات بهداشتی –
درمانی و توانبخشی می پردازد ، که این سطوح شامل موارد زیر می باشد :
1. فرد، خانواده، مدرسه، کارخانه و ....
2. مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستان ها، کلینیک های عمومی و تخصصی
3. مراکز توانبخشی و نگهداری
با همین دسته بندی مختصر می توان به گستردگی و اهمیت وظایف پرستار پی برد . حال برای تفهیم بهتر باید بیان کرد که وظایف پرستار در تمام سه سطح بیان شده ، مواردی همچون پیشگیری ، غربالگری ، درمانی ، توانبخشی و نگهداری را شامل می شود . حال باید ذکر کرد پرستار در
انجام این وظایف فرایند پرستاری را در پیش می گیرد که این فرآیند شامل :
بررسی و شناخت ، تشخیص پرستاری ، تدوین اهداف ، برنامه ریزی ، اجراء و
ارزشیابی می باشد .
در این بخش فعالیت های پرستار را به سه نوع مجزا تقسیم می کنیم :
1. فعالیت مستقل
2. فعالیت غیرمستقل
3. فعالیت بینابینی
فعالیت مستقل، بررسی و شناخت و تشخیص پرستاری را شامل می شود. فعالیت
غیرمستقل، مجموعه ای از اعمال بهداشتی درمانی و توانبخشی به تجویز پزشک می
باشد. فعالیت بینابینی مجموعه ای را شامل می شود که پرستار با همراهی تیم مراقبت بهداشتی، بعد از عکس العمل بیمار به مراحل درمانی آن اعمال را انجام می دهد .
زمانی که یک فرد عادی به پرستار فکر می کند و فعالیت ها و اعمالش را مد نظر می گیرد به طور عموم بیشتر ذهنش به سمت اعمالی همچون، ثبت مشخصات بیمار، بررسی وضعیت بیمار، کمک به پزشک، دادن داروی بیماران، انجام تزریقات و رعایت حقوق بیماران می رود. حال باید ذکر کرد که تمامی این موارد در وظایف پرستار گنجانده شده است . اما در گستردگی وظایف پرستار تردیدی نیست. حال شرح وظایف پرستار را بر اساس منشور حقوق مددجو در فرآیند پرستاری بیان می کنیم تا با اهمیت وجود این سفیدپوشان الهی بیشتر آشنا شوید .
1. جلب اطمینان و اعتماد فرد و خانواده اش، همچنین برقراری ارتباط حرفه ای همراه با مهارت های کلامی و غیر کلامی
2. کسب اطلاعات و بررسی وضعیت بیمار و ثبت در پرونده
3. ثبت نیازها و مشکلات بهداشتی بیمار و تشخیص بر اساس دانش و مهارت پرستاری
4. اولویت بندی و برنامه ریزی اقدامات مراقبتی بر اساس اهداف و ثبت آن در پرونده
5. در انجام معاینات همکاری و مشارکت با پزشک داشته باشد و بر فعالیت های پیراپزشکی نظارت کند .
6. انجام اقدامات مراقبتی براساس استانداردهای خدمات پرستاری و ثبت آن
با توجه به نیازهای جسمی، انجام مراقبت های تشخیصی، انجام اقدامات اولیه
احیاء قلبی ریوی، ارائۀ اقدامات پرستاری در انتقال بیمار از بخشی به بخش
دیگر صورت می گیرد .
7. ارزشیابی نتایج خدمات ارائه شده به بیمار و در صورت لزوم بررسی و برنامه ریزی مجدد برای مراقبت های لازم
8. انجام اقدامات پرستاری برای کنترل درد
9. حضور در تیم بحران و اجرای وظایف تعیین شده در موقعیت های غیر قابل انتظار
10. تأمین ایمنی بیمار و پیشگیری از حوادث احتمالی .
11. نظارت مداوم بر حسن اجرای اقدامات مراقبتی توسط گروه پرستاری
12. بررسی نیازهای آموزشی و توسعۀ برنامه های آموزشی و اجرای آن ها برای حفظ و ارتقاء سطح سلامت جامعه
13. ارائۀ اقدامات پرستاری قبل و بعد از عمل
14. مشاوره و راهنمایی بیمار و ارجاع آن به منابع تخصصی و اجتماعی حمایتی
15. آماده کردن بیمار برای ترخیص
16. پیگیری خدمات پرستاری و اقدامات مراقبتی در منزل بعد از مرخص شدن بیمار با هماهنگی مرکز درمانی
17. انجام دادن اقدامات ضروری برای پیشگیری از عفونت ها
18. همکاری کردن با گروه های بهداشتی برای رفع مشکلات محیطی، حفاظتی و
خدماتی با استفاده از همفکری و همیاری فرد، خانواده، گروه و حتی مدرسه و
بعد از انجام پیگیری آن
19. حضور در دوره های آموزشی – پژوهشی
20. برای بهبود کیفیت خدمات در ارائۀ خط مشی های مراقبتی و بهداشتی مشارکت مستقیم داشته باشد.
21. مراقبت از بیمار در حال فوت و نظارت بر امر مراقبت از جسد طبق اصول شرعی
22. تحویل بخش به پرسنل شیفت های قبل و بعد از خود و گزارش دادن اقدامات انجام شده
23. همراه بودن با پزشک در ویزیت بیماران و گزارش اقدامات انجام شده و بررسی پاسخ های بیمار جهت تعیین روش های درمانی مناسب
24. ثبت کلیۀ اقدامات صورت گرفته شده برای بیمار
در ادامه می توان ذکر کرد هر کدام از پرسنل بیمارستان و کادر پزشکی از جمله بهیار، پرسنل اتاق عمل، کمک پرستار و غیره داراری شرح وظایف مجزا می باشند. همچنین پرستارهای بخش های مختلف بیمارستان دارای شرح وظایف متفاوتی می باشند .
شما با بهره گیری از این مقاله می توانید به اهمیت و ارزش کار و فعالیت پرستاران پی برده و همچنین در بهبود روند کاری این عزیزان موثر باشید .